Toplumumuzda kişiler bazı hallerde hangi fiillerin suç olup olmadığını tam bilemeyebiliyorlar. Yani her hukuka aykırı fiil suç değildir. Örneğin, zina hukuka aykırı bir fiildir ve buna bağlı olarak da boşanma sebebidir. Lakin zina ceza hukukumuza göre bir suç değildir.

​

• Suç; Hukuk düzeninin kendisine bir ceza yaptırımı bağladığı insani her fiildir. 

• Ceza ise; kanunun açıkça suç saydığı bir fiili işleyen kişiye verilecek yaptırımdır diyebiliriz. Buna göre suç kabul edilen fiili işleyen kişi ceza yaptırımına maruz kalacaktır. Bundan dolayı her suç, kendine vücut veren kuralı zorunlu kılmaktadır. 

 

Peki cezanın amacı nedir ?

​

• TCK ya göre Ceza Kanununun (Ceza Hukuku da diyebiliriz) amacı kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir.

​

Genel olarak cezanın amacının ne olduğu konusunda başka fikirler de vardır;

​

• Bireysel önlemeci düşünceye göre, cezanın amacı ıslahtır. Yani suç işleyen bir kişiye verilecek olan ceza ona zulüm etmek, acı çektirmek amacıyla değil yaptığı fiilin yanlış olduğunu anlaması ve bir daha yapmaması için verilmelidir.

 

• Adaletçi düşünceye göre ise, cezanın özel bir amacı olmayıp, cezanın kendisi amaçtır. Zira adalet, suçlunun yaptığı kötülüğün karşılığını görmesini gerektirir. Cezanın bir yararı olsun olmasın adaletin gereği olarak mutlaka uygulanmalıdır.

​

Tüm bunların yanında ceza hukuku bakımından bazı ilkeler hakimdir ki bunlar evrensel olarak kabul görmüş olup kanunlarda da yerini bulmuştur. Bunlar;

​

• Suçta ve cezada kanunilik ilkesi: Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. (TCK m.2)

​

• Adalet ve kanun önünde eşitlik ilkesi: Ceza suç ile orantılı olmalıdır. Kişiler arasında ırk, dil, din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, siyasal, felsefi inanç, ekonomik vs konumları yönünden ayrım yapılamaz ve hiçbir kimseye ayrıcalık tanınamaz. (TCK m.3)

​

• Kanunun bağlayıcılığı ilkesi: Kanunları bilmemek mazeret sayılamaz. Buna göre bir kişinin "Bu kişiyi öldürdüm ama adam öldürmenin suç olduğunu bilmiyordum" gibi bir mazereti geçerli değildir. (TCK m.4)

​

• Cezaların şahsiliği ve kusur ilkesi: Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz. Ayrıca kişiye ceza verilebilmesi için o fiili işlemede kişinin kusuru olmalıdır. (TCK m.20)

 

Örneğin Zeki, Osman ve Murat isimli 3 arkadaş uçurumun kenarında geziyor olsunlar. Zeki'nin Osmanı öldürmek istediğini varsayalım. Zeki, aniden Murat'ı Osman'a doğru iteklerse ve bunun sonucu olarak Murat, Osman' aşağı iteklemek mecburiyetinde kalması durumunda, Murat kusuru olmadığından ceza almayacaktır.

​

Bursa Ceza Avukatı Burak GÜNEŞ